ABCDE czerniaka: Dlaczego warto badać pieprzyki i kiedy umówić się do dermatologa?

Po lecie nasza skóra często bywa ozdobiona nie tylko opalenizną, ale i nowymi pieprzykami. Większość z nich to łagodne zmiany barwnikowe, jednak wśród nich może ukrywać się jeden z najbardziej podstępnych nowotworów – czerniak.

W Polsce co roku diagnozuje się tysiące nowych przypadków czerniaka. To nowotwór złośliwy skóry, który ma dużą skłonność do szybkich przerzutów. Ale jest też dobra wiadomość: czerniak wykryty we wczesnym stadium, gdy jest jeszcze ograniczony do naskórka, jest niemal w 100% wyleczalny.

Kluczem do sukcesu jest regularna samokontrola i wiedza, na co zwracać uwagę. Do tego właśnie służy proste narzędzie, znane jako alfabet ABCDE czerniaka.

ABCDE – Alfabet, który ratuje życie

Zasada ABCDE to mnemotechnika ułatwiająca ocenę znamion na skórze. Jeśli którykolwiek z pieprzyków na Twoim ciele spełnia jeden z poniższych kryteriów, powinien być skonsultowany z lekarzem.

A – Asymetria (Asymmetry) Zwykłe, łagodne pieprzyki są zazwyczaj symetryczne. Jeśli wyobrazisz sobie linię przecinającą znamię na pół, obie połówki będą wyglądać podobnie. Czerniak jest często asymetryczny – jedna połowa nie pasuje do drugiej.

B – Brzegi (Borders) Łagodne znamiona mają gładkie, regularne i wyraźnie odgraniczone brzegi. Brzegi czerniaka są często nierówne, postrzępione, zatarte lub mają nieregularny kształt. Wydają się „rozlewać” na otaczającą skórę.

C – Kolor (Color) Niegroźne pieprzyki mają zazwyczaj jeden, jednolity kolor (np. jasnobrązowy, ciemnobrązowy). Sygnałem alarmowym jest niejednolity rozkład barwnika. W jednym znamieniu może pojawić się kilka kolorów: odcienie brązu, czerni, a nawet czerwieni, bieli czy niebieskiego.

D – Średnica (Diameter) Choć zdarzają się mniejsze zmiany, czerniaki często mają średnicę większą niż 6 mm (czyli mniej więcej wielkość gumki na ołówku). Należy jednak pamiętać, że każda nowa, mniejsza zmiana, która szybko rośnie, również wymaga kontroli. Wielkość jest ważnym, ale nie jedynym kryterium.

E – Ewolucja (Evolution) To być może najważniejszy i najłatwiejszy do zaobserwowania punkt. Każda zmiana, która zachodzi w istniejącym znamieniu, jest sygnałem alarmowym. Zwróć uwagę, czy pieprzyk:

• Zmienił swój kształt lub rozmiar?
• Zmienił kolor?
• Zaczął swędzieć, boleć, krwawić lub pokrył się strupkiem?
• Czy na skórze pojawiło się zupełnie nowe, szybko rosnące znamię?

Wszelka ewolucja i dynamika zmiany to bezwzględne wskazanie do wizyty u specjalisty.

Nie tylko ABCDE – zasada „Brzydkiego Kaczątka”

Warto też pamiętać o dodatkowej zasadzie, tzw. znaku „brzydkiego kaczątka”. Większość znamion na ciele danej osoby wygląda podobnie. Jeśli jeden pieprzyk wyraźnie odróżnia się od pozostałych – jest większy, ciemniejszy, o innej strukturze – powinien wzbudzić naszą czujność, nawet jeśli nie pasuje idealnie do schematu ABCDE.

Kiedy iść do lekarza? Rola lekarza rodzinnego i dermatologa

Samokontrolę skóry powinniśmy przeprowadzać regularnie, najlepiej raz w miesiącu, oglądając całe ciało (w tym plecy, skórę głowy czy podeszwy stóp – warto poprosić o pomoc partnera lub użyć lusterka).

Co jednak zrobić, gdy jakaś zmiana nas zaniepokoi?

Pierwszym krokiem jest wizyta u swojego lekarza rodzinnego. W Przychodni Familia (zarówno w placówce Familia Więcbork, Ośrodek Zdrowia Zakrzewo czy Przychodnia Lipka) lekarz POZ przeprowadzi z Tobą wywiad, oceni zmianę i w razie jakichkolwiek wątpliwości wystawi skierowanie do poradni specjalistycznej.

Specjalistą od chorób skóry jest dermatolog. To on dysponuje kluczowym narzędziem diagnostycznym – dermatoskopem.

Czym jest dermatoskopia? Dermatoskopia (lub dermoskopia) to całkowicie bezbolesne, nieinwazyjne badanie. Lekarz ogląda zmianę skórną za pomocą specjalnego urządzenia (dermatoskopu), które powiększa obraz i posiada specjalne oświetlenie. Pozwala to na ocenę głębszych struktur naskórka i skóry właściwej, niewidocznych gołym okiem.

Wczesna diagnoza to podstawa. Jeśli mieszkasz w naszej okolicy, nie musisz szukać daleko. Poradnia dermatologiczna, w której przyjmuje dermatolog w Więcborku, jest przygotowana do przeprowadzania profesjonalnej oceny znamion.

Nie odkładaj profilaktyki na później. Pamiętaj, że skóra to nasz największy organ, a jej regularna kontrola może uratować Ci życie. Zaufaj specjalistom – zapraszamy na konsultacje do lekarzy rodzinnych w Przychodni Familia Więcbork, Ośrodku Zdrowia Zakrzewo i Przychodni Lipka. Nasi lekarze pokierują Cię na dalszą diagnostykę, jeśli tylko zajdzie taka potrzeba.

Źródła

1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Skin Cancers: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/skin-cancers
2. Polskie Towarzystwo Dermatologiczne (PTD): https://ptderm.pl/
3. Akademia Czerniaka (program edukacyjny pod patronatem Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej):https://www.akademiaczerniaka.org/
4. American Academy of Dermatology (AAD), How to spot skin cancer: https://www.aad.org/public/diseases/skin-cancer/find/spot-skin-cancer